Ngành Xăng Dầu – Những điểm đáng chú ý
Phân khúc phân phối xăng dầu nội địa chịu sự chi phối của các doanh nghiệp nhà nước từ khâu cung ứng đến bán lẻ. Trong đó các Thương nhân đầu mối lớn như PLX và OIL chiếm gần 70% thị phần bán lẻ xăng dầu cả nước. Mặc dù có sự xuất hiện của dòng xe điện, sản lượng tiêu thụ xăng dầu Việt Nam dự báo tăng trưởng hơn 4%/năm trong giai đoạn 2024 – 2050.
Bộ Công Thương đã công bố Dự thảo 3 (27/06/2024) Nghị định Về kinh doanh xăng dầu và thông báo trình Chính phủ ban hành Nghị định thay thế trong Q3/2024. Theo đó, chúng tôi cho rằng điểm tích cực ở Dự thảo đến từ (1) các cấu phần trong giá điều hành sẽ do Bộ Công Thương trực tiếp xác định và công bố thay vì phân chia giữa Bộ Tài Chính và Bộ Công Thương như trước đây, giúp giảm thiểu các khâu trung gian và việc quản lý chồng chéo giữa các cơ quan, và (2) việc phản ánh các chi phí kinh doanh trong giá điều hành sẽ sát với thực tế hơn dựa theo các số liệu thương nhân cung cấp định kỳ, cũng như theo diễn biến chỉ số giá tiêu dùng CPI hàng năm.
Giá cổ phiếu PLX và OIL diễn biến tích cực từ giữa tháng Năm đến hiện tại, phần nhiều phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư về khả năng Nghị định mới tác động theo chiều hướng có lợi cho doanh nghiệp. Tuy nhiên chúng tôi cho rằng việc đánh giá mức độ ảnh hưởng lên KQKD của doanh nghiệp sẽ chính xác hơn sau khi Bộ Công Thương công bố Nghị định mới.
Tổng quan phân khúc phân phối xăng dầu
Mảng phân phối xăng dầu đóng vai trò như phân khúc hạ nguồn trong chuỗi giá trị ngành dầu khí Việt Nam, và có ba (3) nhóm doanh nghiệp chính nằm trong phân khúc này, bao gồm: Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu (ĐMKD XD), Thương nhân phân phối xăng dầu (PPXD) và nhóm Thương nhân bán lẻ xăng dầu (BLXD). Hiện tại cả nước có 28 thương nhân ĐMKD XD và 298 thương nhân PPXD.
Đối với nguồn cung xăng dầu, hiện tại hai nhà máy lọc dầu Bình Sơn và Nghi Sơn cung cấp khoảng 60% nhu cầu trong nước, còn lại là nhập khẩu, chủ yếu từ Hàn Quốc, Singapore và Malaysia, là các quốc gia áp dụng các Hiệp định thương mại (ATIGA, FTA Việt Nam – Hàn Quốc) với thuế nhập khẩu xăng dầu bằng 0%. Mặc dù nguồn cung xăng dầu từ Hàn Quốc có ưu thế về giá so với các nước khác, các nhà cung cấp từ quốc gia này chỉ bán các lô hàng với số lượng lớn. Trong khi đó giá xăng dầu nhập từ Singapore cao nhất nhưng nhờ vị trí thuận lợi, các thương nhân đầu mối có thể tiết kiệm chi phí vận chuyển và linh hoạt về số lượng nhập khẩu.
Trong khi đó, thị trường bán lẻ xăng dầu nội địa chi phối bởi các doanh nghiệp có vốn nhà nước, với tổng số gần 12.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu. Chiếm tỷ trọng nhiều nhất là PLX với khoảng 5.500 cửa hàng (bao gồm sở hữu trực tiếp và đại lý), tương đương 50% thị phần bán lẻ. Mặc dù có sự xuất hiện của dòng xe điện, theo Bộ Công Thương, do là một nước đang phát triển, dự báo sản lượng tiêu thụ sản phẩm xăng dầu ở Việt Nam sẽ gia tăng với tốc độ trung bình 4% - 4,5% trong giai đoạn từ 2024 – 2050.
Những điểm mới trong Dự thảo Nghị định kinh doanh xăng dầu
Cuối tháng 6 vừa qua, Bộ Công Thương đã công bố Dự thảo 3 Nghị định Về kinh doanh xăng dầu thay thế và bổ sung cho NĐ 83/2014, NĐ 95/2021 và NĐ 80/2023. Qua tìm hiểu, chúng tôi cho rằng điểm tích cực ở Dự thảo đến từ (1) các cấu phần trong giá điều hành sẽ do Bộ Công Thương trực tiếp xác định và công bố thay vì phân chia giữa Bộ Tài Chính và Bộ Công Thương như trước đây, giúp giảm thiểu các khâu trung gian và việc quản lý chồng chéo giữa các cơ quan, và (2) việc phản ánh các chi phí kinh doanh trong giá điều hành sẽ sát với thực tế hơn dựa theo các số liệu thương nhân cung cấp định kỳ, cũng như theo mức độ thay đổi chỉ số giá tiêu dùng hằng năm. Cụ thể các thay đổi như sau:
Các khoản chi phí vận chuyển (vận tải, bảo hiểm, hao hụt, bốc dỡ) được chính Bộ Công Thương ban hành dựa trên số liệu thực tế của thương nhân đầu mối cung cấp định kỳ 3 tháng/lần. Trong khi đó theo quy định hiện hành số liệu này sẽ được Bộ Tài chính xác định theo phương pháp bình quân gia quyền theo sản lượng xăng dầu nhập khẩu.
Chi phí kinh doanh định mức sẽ được điều chỉnh hằng năm dựa trên Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) do Tổng cục Thống kê công bố thay vì do Bộ Tài chính xác định (không rõ nguồn số liệu và cách tính).
Lợi nhuận định mức sẽ được cố định ở mức 300 đồng/lít đối với các loại xăng dầu thành phẩm.
Theo Dự thảo 3, Bộ Công Thương không đưa ra các quy định quản lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu như tại các văn bản trước đây. Dự kiến sẽ chuyển quỹ này về ngân sách nhà nước, thay vì để lại doanh nghiệp như hiện nay. Theo thông báo của Bộ Tài chính, số dư Qũy bình ổn xăng dầu hơn 6.655 tỷ đồng tại ngày 31/12/2023. Trong các kỳ điều hành từ đầu năm 2024 đến nay, liên Bộ Tài chính – Công Thương không chi sử dụng quỹ, một số kỳ có trích lập quỹ.
